Η αρθροπάθεια είναι η πιο κοινή ασθένεια των αρθρώσεων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το 6, 43% του πληθυσμού της χώρας μας πάσχει από αυτό. Οι άνδρες και οι γυναίκες υποφέρουν από αρθροπάθεια εξίσου συχνά, ωστόσο, μεταξύ των νεαρών ασθενών υπάρχει μια ελαφρά υπεροχή των ανδρών και μεταξύ των ηλικιωμένων - των γυναικών. Εξαίρεση στη γενική εικόνα αποτελεί η αρθροπάθεια των μεσοφαλαγγικών αρθρώσεων, η οποία αναπτύσσεται στις γυναίκες 10 φορές συχνότερα από ότι στους άνδρες.
Με την ηλικία, η επίπτωση αυξάνεται δραματικά. Σύμφωνα λοιπόν με μελέτες, η αρθροπάθεια ανιχνεύεται στο 2% των ατόμων κάτω των 45 ετών, στο 30% των ατόμων από 45 έως 64 ετών και στο 65-85% σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Η αρθροπάθεια των αρθρώσεων του γόνατος, του ισχίου, του ώμου και του αστραγάλου έχει τη μεγαλύτερη κλινική σημασία λόγω της αρνητικής επίδρασής της στο βιοτικό επίπεδο και την ικανότητα εργασίας των ασθενών.
Αιτίες
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ασθένεια εμφανίζεται χωρίς προφανή λόγο, μια τέτοια αρθροπάθεια ονομάζεται ιδιοπαθής ή πρωτοπαθής.
Υπάρχει επίσης μια δευτερογενής αρθροπάθεια - που αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα κάποιας παθολογικής διαδικασίας. Οι πιο συχνές αιτίες δευτεροπαθούς αρθροπάθειας είναι:
- Τραυματισμοί (κατάγματα, κακώσεις μηνίσκου, ρήξεις συνδέσμων, εξαρθρήματα κ. λπ. ).
- Δυσπλασία (συγγενείς αναπτυξιακές διαταραχές των αρθρώσεων).
- Εκφυλιστικές-δυστροφικές διεργασίες (νόσος Perthes, οστεοχονδρίτιδα dissecans).
- Ασθένειες και καταστάσεις στις οποίες υπάρχει αυξημένη κινητικότητα των αρθρώσεων και αδυναμία του συνδέσμου.
- Αιμορροφιλία (η αρθροπάθεια αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα συχνής αιμάρθρωσης).
Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αρθροπάθειας περιλαμβάνουν:
- Ηλικιωμένη ηλικία.
- Υπέρβαρος
- Υπερβολική πίεση στις αρθρώσεις ή σε μια συγκεκριμένη άρθρωση.
- Χειρουργικές επεμβάσεις στην άρθρωση,
- Κληρονομική προδιάθεση (παρουσία αρθροπάθειας στους πλησιέστερους συγγενείς).
- Ενδοκρινική ανισορροπία σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
- Νευροδυστροφικές διαταραχές στην αυχενική ή οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (αρθρίτιδα ώμου, σύνδρομο οσφυϊκού-λαγόνιου μυός).
- Επαναλαμβανόμενο μικροτραύμα της άρθρωσης.
Παθογένεση
Η αρθροπάθεια είναι μια πολυαιτιολογική ασθένεια, η οποία, ανεξάρτητα από τις συγκεκριμένες αιτίες εμφάνισής της, βασίζεται σε παραβίαση του φυσιολογικού σχηματισμού και αποκατάστασης των κυττάρων του χόνδρινου ιστού.
Φυσιολογικά, ο αρθρικός χόνδρος είναι λείος και ελαστικός. Αυτό επιτρέπει στις αρθρικές επιφάνειες να κινούνται ελεύθερα μεταξύ τους, παρέχει την απαραίτητη απορρόφηση κραδασμών και, ως εκ τούτου, μειώνει το φορτίο στις παρακείμενες δομές (οστά, σύνδεσμοι, μύες και κάψουλα). Με την αρθροπάθεια, ο χόνδρος γίνεται τραχύς, οι αρθρικές επιφάνειες αρχίζουν να «κολλάνε» μεταξύ τους κατά την κίνηση. Ο χόνδρος χαλαρώνει όλο και περισσότερο. Από αυτό διαχωρίζονται μικρά κομμάτια, τα οποία πέφτουν στην κοιλότητα της άρθρωσης και κινούνται ελεύθερα στο αρθρικό υγρό, τραυματίζοντας τον αρθρικό υμένα. Στις επιφανειακές ζώνες του χόνδρου εμφανίζονται μικρές εστίες ασβεστοποίησης. Στα βαθιά στρώματα εμφανίζονται περιοχές οστεοποίησης. Στην κεντρική ζώνη σχηματίζονται κύστεις που επικοινωνούν με την κοιλότητα της άρθρωσης, γύρω από την οποία λόγω της πίεσης του ενδοαρθρικού υγρού σχηματίζονται και ζώνες οστεοποίησης.
Σύνδρομο πόνου
Ο πόνος είναι το πιο σταθερό σύμπτωμα της αρθροπάθειας. Τα πιο εντυπωσιακά σημάδια του πόνου στην αρθροπάθεια είναι η σύνδεση με τη σωματική δραστηριότητα και με τον καιρό, νυχτερινοί πόνοι, αρχικοί πόνοι και ξαφνικοί οξείς πόνοι σε συνδυασμό με αποκλεισμό των αρθρώσεων. Με παρατεταμένη καταπόνηση (βάδισμα, τρέξιμο, ορθοστασία), ο πόνος εντείνεται και σε ηρεμία υποχωρούν. Η αιτία του νυχτερινού πόνου στην αρθροπάθεια είναι η φλεβική συμφόρηση, καθώς και η αύξηση της ενδοοστικής αρτηριακής πίεσης. Οι πόνοι επιδεινώνονται από δυσμενείς καιρικούς παράγοντες: υψηλή υγρασία, χαμηλή θερμοκρασία και υψηλή ατμοσφαιρική πίεση.
Το πιο χαρακτηριστικό σημάδι της αρθροπάθειας είναι ο αρχικός πόνος - πόνος που εμφανίζεται κατά τις πρώτες κινήσεις μετά από μια κατάσταση ανάπαυσης και εξαφανίζεται ενώ διατηρείται η κινητική δραστηριότητα.
Συμπτώματα
Η αρθροπάθεια αναπτύσσεται σταδιακά, σταδιακά. Αρχικά, οι ασθενείς ανησυχούν για ήπιο, βραχυπρόθεσμο πόνο χωρίς σαφή εντοπισμό, που επιδεινώνεται από τη σωματική καταπόνηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πρώτο σύμπτωμα είναι το τσούξιμο κατά την κίνηση. Πολλοί ασθενείς με αρθροπάθεια αναφέρουν αίσθημα ενόχλησης στην άρθρωση και παροδική δυσκαμψία κατά τις πρώτες κινήσεις μετά από μια περίοδο ανάπαυσης. Στη συνέχεια, η κλινική εικόνα συμπληρώνεται από νυχτερινούς και καιρικούς πόνους. Με την πάροδο του χρόνου, ο πόνος γίνεται όλο και πιο έντονος, υπάρχει αισθητός περιορισμός της κίνησης. Λόγω του αυξημένου φορτίου, η άρθρωση στην αντίθετη πλευρά αρχίζει να πονάει.
Οι περίοδοι των παροξύνσεων εναλλάσσονται με υφέσεις. Οι παροξύνσεις της αρθροπάθειας συμβαίνουν συχνά σε φόντο αυξημένου στρες. Λόγω του πόνου, οι μύες των άκρων σπάζουν αντανακλαστικά, μπορεί να σχηματιστούν μυϊκές συσπάσεις. Το τσούξιμο στην άρθρωση γίνεται όλο και πιο σταθερό. Σε κατάσταση ηρεμίας, εμφανίζονται μυϊκές κράμπες και ενόχληση σε μύες και αρθρώσεις. Λόγω της αυξανόμενης παραμόρφωσης της άρθρωσης και του συνδρόμου έντονου πόνου, εμφανίζεται χωλότητα. Στα τελευταία στάδια της αρθροπάθειας, η παραμόρφωση γίνεται ακόμη πιο έντονη, η άρθρωση κάμπτεται, οι κινήσεις σε αυτήν περιορίζονται σημαντικά ή απουσιάζουν. Η υποστήριξη είναι δύσκολη· όταν κινείται, ένας ασθενής με αρθροπάθεια πρέπει να χρησιμοποιεί μπαστούνι ή πατερίτσες.
Διαγνωστικά
Η διάγνωση γίνεται με βάση τα χαρακτηριστικά κλινικά σημεία και την ακτινογραφία της αρθρώσεως. Γίνονται ακτινογραφίες της πάσχουσας άρθρωσης (συνήθως σε δύο προβολές): με γονάρθρωση - ακτινογραφία άρθρωσης γόνατος, με κοξάρθρωση - ακτινογραφία άρθρωσης ισχίου κ. λπ. Η ακτινογραφία της αρθρώσεως αποτελείται από σημεία δυστροφικών αλλαγών στην περιοχή του αρθρικού χόνδρου και του παρακείμενου οστού. Το διάκενο της άρθρωσης στενεύει, η θέση του οστού παραμορφώνεται και επιπεδώνεται, αποκαλύπτονται κυστικοί σχηματισμοί, υποχόνδρια οστεοσκλήρωση και οστεόφυτα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, με αρθρώσεις, εντοπίζονται σημεία αστάθειας της άρθρωσης: καμπυλότητα του άξονα του άκρου, υπεξάρθρημα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ακτινολογικά σημεία, οι ειδικοί στον τομέα της ορθοπεδικής και της τραυματολογίας διακρίνουν τα ακόλουθα στάδια αρθροπάθειας (ταξινόμηση Kellgren-Lawrence):
- Στάδιο 1 (αμφίβολη αρθροπάθεια) - υποψία στένωσης του αρθρικού χώρου, τα οστεόφυτα απουσιάζουν ή υπάρχουν σε μικρό αριθμό.
- Στάδιο 2 (ήπια αρθροπάθεια) - μια υποψία στένωσης του αρθρικού χώρου, τα οστεόφυτα ορίζονται σαφώς.
- Στάδιο 3 (μέτρια αρθροπάθεια) - σαφής στένωση του χώρου της άρθρωσης, υπάρχουν σαφώς έντονα οστεόφυτα, είναι πιθανές παραμορφώσεις των οστών.
- Στάδιο 4 (σοβαρή αρθροπάθεια) - έντονη στένωση του χώρου της άρθρωσης, μεγάλα οστεόφυτα, έντονες οστικές παραμορφώσεις και οστεοσκλήρωση.
Μερικές φορές οι ακτινογραφίες δεν αρκούν για την ακριβή εκτίμηση της κατάστασης της άρθρωσης. Για τη μελέτη των δομών των οστών, πραγματοποιείται αξονική τομογραφία της άρθρωσης, για την αξιολόγηση της κατάστασης των μαλακών ιστών - MRI της άρθρωσης.
Θεραπεία
Ο κύριος στόχος της θεραπείας ασθενών με αρθροπάθεια είναι η πρόληψη περαιτέρω καταστροφής του χόνδρου και η διατήρηση της λειτουργίας της άρθρωσης.
Κατά την περίοδο της ύφεσης, ένας ασθενής με αρθροπάθεια αποστέλλεται σε φυσικοθεραπεία. Το σύνολο των ασκήσεων εξαρτάται από το στάδιο της αρθρώσεως.
Η φαρμακευτική θεραπεία στη φάση της έξαρσης της αρθροπάθειας περιλαμβάνει το διορισμό μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, μερικές φορές σε συνδυασμό με ηρεμιστικά και μυοχαλαρωτικά.
Η μακροχρόνια χρήση της αρθροπάθειας περιλαμβάνει χονδροπροστατευτικά και προθέσεις αρθρικού υγρού.
Για την ανακούφιση του πόνου, τη μείωση της φλεγμονής, τη βελτίωση της μικροκυκλοφορίας και την εξάλειψη των μυϊκών σπασμών, ένας ασθενής με αρθροπάθεια παραπέμπεται για φυσιοθεραπεία. Στη φάση της έξαρσης, συνταγογραφούνται θεραπεία με λέιζερ, μαγνητικά πεδία και υπεριώδης ακτινοβολία, στη φάση ύφεσης - ηλεκτροφόρηση με διμεξίδιο, τριμεκαΐνη ή νοβοκαΐνη, φωνοφόρηση με υδροκορτιζόνη, επαγωγική θερμότητα, θερμικές διαδικασίες (οζοκερίτης, παραφίνη), σουλφίδιο, ραδόνιο και θαλάσσιο μπάτ. Εκτελείται ηλεκτρική διέγερση για την ενίσχυση των μυών.
Σε περίπτωση καταστροφής αρθρικών επιφανειών με έντονη δυσλειτουργία της άρθρωσης, γίνεται αρθροπλαστική.